ကွန်ဖက်ဒရယ်စနစ်

ဒီနေ့ နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းမှာ "ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း" နဲ့ "ဖက်ဒရေးရှင်း" ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းတွေကို မကြာခဏ တခုအစား တခုသုံးနေကြတယ်၊ အဲဒီအသုံးအနှုန်းတွေရဲ့ အဓိပ္ပာယ်တွေဟာ နိုင်ငံရေးသီအိုရီအရ အတော်ကွဲပြားနေပါတယ်။ ရိုးရှင်းတဲ့ လေ့လာသူအတွက်၊ ဥရောပသမဂ္ဂ၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတို့ဟာ တနည်းနည်းနဲ့ "ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း" လို့ ထင်ရနိုင်ပေမယ့်၊ ပိုပြီးနီးကပ်စွာကြည့်ရင် မူလအဓိပ္ပာယ်အရ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းရဲ့ သဘာဝဟာ ကျွန်တော်တို့ခေတ်မှာ အတော်ပျောက်ကွယ်သွားပြီ ဖြစ်တယ်။ အမှန်တကယ်မှာ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းဆိုတာ ဘာလဲ? ပြီးတော့ ဘာကြောင့် အဲဒီအိုင်ဒီယာကို ကျွန်တော်တို့ခေတ်မှာ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဖို့ ခက်နေရတာလဲ?
ဒီမေးခွန်းတွေဟာ နည်းပညာဆိုင်ရာ အင်စတီကျူးရှင်းဒီဇိုင်းတွေကို ကျော်လွန်ပါတယ်။ သူတို့က ပိုနက်နဲတဲ့ စိုးရိမ်မှုတွေကို ထိတွေ့ပါတယ် - နိုင်ငံရေးအသိုင်းအဝိုင်းတွေက ဗဟိုအာဏာကို ဘယ်လောက်အာဏာ အပ်နှင်းသင့်သလဲ၊ သူတို့ရဲ့ သရုပ်သဏ္ဌာန်နဲ့ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ဖို့ ဘယ်လောက်အတိုင်းအတာ လွတ်လပ်ခွင့် လိုအပ်လဲ?
၎င်းရဲ့ ရှေးရိုးပုံစံမှာ၊ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းဆိုတာ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် နိုင်ငံရေးအသိုင်းအဝိုင်းတွေ - နိုင်ငံတွေ၊ လူမျိုးတွေ၊ ဒါမှမဟုတ် လူတွေရဲ့ သမေ္မာဖွဲ့စည်းမှုတခု ဖြစ်တယ်၊ သူတို့ဟာ တချို့ဘုံရည်ရွယ်ချက်တွေအတွက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ ရွေးချယ်ကြတယ်၊ အထူးသဖြင့် လုံခြုံရေး၊ သံတမန်ရေး၊ ဒါမှမဟုတ် စီးပွားရေးဖလှယ်မှုတွေ ဖြစ်တယ်။ ဒါဟာ ဒီဇိုင်းအားဖြင့်၊ ထိခိုက်လွယ်တဲ့ ဟန်ချက်တခု ဖြစ်တယ် - အဖွဲ့ဝင်တိုင်းက သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အချုပ်အခြာအာဏာကို နောက်ဆုံး ဆုံးဖြတ်ခွင့် ထိန်းထားတယ်၊ အဲဒီအချိန်မှာပဲ ဗဟိုအဖွဲ့က အတိုင်းအတာနဲ့ အာဏာမှာ တိုက်ရိုက်ကန့်သတ်ချက်ရှိတယ်။
ကွန်ဖက်ဒရယ်ဝါဒရဲ့ အမှတ်အသားတွေကတော့ -

• ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခြင်းဟာ သဘောတူညီမှုရယူတယ်၊ မကြာခဏဆိုသလို တညီတညွတ်တည်းဖြစ်တယ်။
• နုတ်ထွက်ခြင်းဟာ ဖြစ်နိုင်တယ် - အမှန်တော့၊ မကြာခဏဆိုသလို တရားဝင်သတ်မှတ်ထားတယ်။
• ဗဟိုက နိုင်ငံသားတွေကို တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်ခြင်းမရှိဘဲ အဖွဲ့ဝင်ယူနစ်တွေအားဖြင့်သာ လုပ်ဆောင်တယ်။

ဒါကြောင့် ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းဆိုတာ နိုင်ငံတခုမဟုတ်ဘဲ စာချုပ်အခြေခံတဲ့ အသင်းအဖွဲ့တခု ဖြစ်တယ်။ သူ့ရဲ့ အာဏာဟာ လွှဲအပ်ခံထားရတယ်၊ လူအားလုံးဆီက ဆင်းသက်လာတာ မဟုတ်ဘူး၊ ပြီးတော့ သူ့ရဲ့ သဟဇာတဖြစ်မှုဟာ ဥပဒေထက် ယုံကြည်မှုအပေါ်မှာ မှီခိုတယ်။ သူဟာ အနှစ်သာရအားဖြင့် အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် တန်းတူတွေကြားမှာ နိုင်ငံရေးမိတ်သဟာယဖြစ်မှု ပုံစံတခု ဖြစ်တယ်။
တကယ့်လက်တွေ့မှာတော့၊ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းတွေဟာ ကြာကြာမခံကြဘူး။ သမိုင်းက မြိတ်ဖွယ်သာ ဥပမာတွေကို ပေးထားတယ်။ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း သဘောတူညီချက်တွေအောက်မှာ အစောပိုင်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုဟာ အခွန်ကောက်ဖို့ ဒါမှမဟုတ် ဥပဒေတွေကို သက်ရောက်စေမှုရှိဖို့ စွမ်းရည်မရှိခဲ့ဘူး - ဒါဟာ အလွန်အမင်း ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချတဲ့ စီမ်းသပ်မှုတခု ဖြစ်ပြီး ဒသမနှစ်အတွင်းမှာ ပိုအားကောင်းတဲ့ ဖက်ဒရယ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို နေရာယူခဲ့တယ်။ ၁၉ ရာစုကျော် ဂျာမန်ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းဟာလည်း အလားတူပဲ သက်တမ်းတိုခဲ့တယ်၊ နောက်ဆုံးမှာ တစည်းတလုံးတည်းဖြစ်တဲ့ နိုင်ငံတခုနဲ့ အစားထိုးခံခဲ့ရတယ်။
ဆွစ်ဇာလန်ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းပင်လျှင်၊ သူ့နမည်က တခြားသဘောရှိသော်လည်း၊ ၁၈၄၈ ခုနှစ်မှာ ကွန်ဖက်ဒရယ်မော်ဒယ်ကို စွန့်လွှတ်ခဲ့ပြီး ခိုင်ခံ့တဲ့ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီတခုအဖြစ် အသွင်ပြောင်းခဲ့တယ်။ ဒီနေ့မှာ၊ ဆွစ်ဇာလန်ဟာ ကမ္ဘာ့အဗဟိုပြုဆုံး ဖက်ဒရေးရှင်းတွေထဲက တခု ဖြစ်နိုင်ပေမယ့်၊ သူဟာ သီအိုရီအရ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းတခု မဟုတ်တော့ဘူး။
ဒီပုံစံက သင်ခန်းစာပဲ - ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းတွေ ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့နေရာမှာ၊ သူတို့ဟာ ဖျက်သိမ်းခံရတယ် ဒါမှမဟုတ် ဖက်ဒရေးရှင်းတွေအဖြစ် ဆင့်ကဲပြောင်းလဲသွားတယ်။ ဘာကြောင့်လဲ? ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဘုံလုပ်ဆောင်မှုတွေရဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေ - စစ်ပွဲ၊ ကုန်သွယ်ရေး၊ ဒါမှမဟုတ် လူဝင်လူထွက်ဖြစ်စေ - အလွတ်သဘောအသင်းအဖွဲ့တွေက ပေးရန်ရုန်းကန်နေရတဲ့ စွမ်းရည်တွေ လိုအပ်လို့ပဲ။
ဒါပေမယ့်လည်း၊ မျက်မှောက်ခေတ် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာဖြစ်စဉ်တွေ ခေတ်မှာ အထူးသဖြင့် ကွန်ဖက်ဒရယ်အိုင်ဒီယာအတွက် ဆက်လက်တည်ရှိနေတဲ့ ဆန္ဒတခု ရှိနေတယ်။ ဥရောပသမဂ္ဂကို စဉ်းစားကြည့်ပါ။ အဲဒါဟာ နိုင်ငံတခုလည်း မဟုတ်သလို သာမန်မဟာမိတ်လည်း မဟုတ်ဘူး။ အဲဒီမှာ ဘုံငွေကြေး၊ ပါလီမန်၊ တရားရုံး၊ နဲ့ ဗျူရိုကရေစီတို့ ရှိတယ်။ အဲဒါဟာ နယ်စပ်တွေကို ဖြတ်ကျော်ပြီး ဥပဒေပြုတယ်၊ ဒါပေမယ့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေက နိုင်ငံတော်အချုပ်အခြာအာဏာနဲ့ သရုပ်သဏ္ဌာန်တွေကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားတယ်။
ဥရောပသမဂ္ဂဟာ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းတခုလား? အချို့က သူဟာ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းတခုဖြစ်တယ်လို့ ငြင်းခုံကြတယ် - ပိုမိုးဒန်နောက်ပိုင်းကွန်ဖက်ဒရယ်ဝါဒရဲ့ ပုံစံအသစ်တခုပေါ့။ အခြားသူတွေကတော့ အဲဒါကို ဖြစ်ပေါ်လာနေတဲ့ ဖက်ဒရယ်အစီအစဉ်တခုအဖြစ် မြင်ကြတယ်။ ဒါပေမယ့် ပိုကောင်းတဲ့အဖြေကတော့ ဥရောပသမဂ္ဂဟာ တတိယအမျိုးအစားတခုကို သရုပ်ဖော်နေတာဖြစ်တယ် - နိုင်ငံနဲ့ မဟာမိတ်အဖွဲ့ကြား မျဉ်းတွေကို ဝါးမွှေးသွားစေတဲ့ နိုင်ငံအထက်လွန်နိုင်ငံရေးအဖွဲ့တခုပေါ့။ အဲဒါဟာ ရှေးဟောင်းမေးခွန်းတခုအတွက် လက်တွေ့ကျတဲ့ အဖြေတခု ဖြစ်ပါတယ် - အသိုင်းအဝိုင်းတွေဟာ သူတို့ကိုယ်သူတို့ အလျော့မပေးဘဲ နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်တာ ဘယ်လိုလဲ?
ရှုပ်ထွေးမှုဟာ နိုင်ငံရေးအသုံးအနှုန်းတွေက နိုင်ငံရေးလက်တွေ့မှာ လိုက်မမီလို့ ဖြစ်ပေါ်လာတာပါ။ "ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း" ဆိုတာ တခါက သီးခြားဥပဒေဆိုင်ရာ စီစဉ်မှုတခုကို ဆိုလိုခဲ့တယ်။ ဒီနေ့မှာတော့၊ အဲဒါကို မကြာခဏ စံနှုန်းအရ သုံးကြတယ်၊ လျော့ရဲတဲ့ ပေါင်းစည်းမှု၊ အပြန်အလှန်လေးစားမှု၊ နဲ့ ဒေသခံကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို နှစ်သက်ကြောင်း ဖော်ပြဖို့ပေါ့။
ဒီနေ့မှာ ကွန်ဖက်ဒရယ်ဝါဒရဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သဘောတူညီထားတဲ့ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက် မရှိပါဘူး။ ပြီးတော့ ဒါဟာ သင့်တော်မယ်ထင်တယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ အဲဒီအသုံးအနှုန်းဟာ ဖော်ပြချက်တခုထက် နိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက်တခု - လွှမ်းမိုးမှုမရှိတဲ့ စည်းလုံးမှု၊ ချမှတ်တာထက် မျှဝေထားတဲ့ အာဏာ အမြင်တခု ပိုဖြစ်လာလို့ပါပဲ။
ဒါပေမယ့် ရည်မှန်းချက်တွေဟာ ပုံစံတွေ မဟုတ်ပါဘူး။ ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်သူတွေက ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားနေတဲ့ ဒေသတွေမှာ ကွန်ဖက်ဒရယ်အစီအစဉ်တွေကို အဆိုပြုတဲ့အခါ၊ ဒါမှမဟုတ် ခွဲထွက်ရေးလှုပ်ရှားမှုတွေက လွတ်လပ်ရေးအတွက် တောင်းဆိုချက်တွေကို ပျော့ပျောင်းစေဖို့ အဲဒီအသုံးအနှုန်းကို သုံးတဲ့အခါ၊ သူတို့ ဘာဆိုလိုတယ်ဆိုတာ အမြဲတမ်း ရှင်းလင်းတာမဟုတ်ဘူး။ ရည်မှန်းချက်က ဘုံအုပ်ချုပ်မှုလား? ပြိုင်တူအချုပ်အခြာအာဏာလား? အတင်းအကျပ်မပါဘဲ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှုလား?
မိမိတို့ မေးရမှာကတော့ - နိုင်ငံရေးအသိုင်းအဝိုင်းတွေဟာ အင်အားသုံးတာမဟုတ်ဘဲ ရွေးချယ်မှုအားဖြင့် ဘယ်လောက်အတိုင်းအတာအထိ တွဲဖက်ထားနိုင်သလဲ? ပြီးတော့ အပြန်အလှန်မှီခိုရတာ မရှောင်လွှဲနိုင်တဲ့ ကမ္ဘာမှာ စစ်မှန်တဲ့ ကိုယ်ပိုင်လွတ်လပ်ခွင့်ဆိုတာ ဘယ်လိုပုံသဏ္ဌာန်နဲ့ တူသလဲ?
ဒါမှမဟုတ် နိုင်ငံရေးအစီအစဉ်တခုဟာ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းတခုဟုတ်မဟုတ် မေးတာကို ရပ်လိုက်ပြီး ကွန်ဖက်ဒရယ်ယုတ္တိကို ဘယ်လောက် ပါဝင်သလဲ စတင်မေးသင့်တယ်။ စက်တရမ်းတခုကို စိတ်ကူးကြည့်ပါ -

• တဘက်မှာ၊ တစုံတခုစနစ်ရှိတဲ့နိုင်ငံ၊ အာဏာအားလုံးက ဗဟိုက စီးဆင်းတယ်။
• အခြားတဘက်မှာ၊ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း၊ အာဏာအားလုံးက အစိတ်အပိုင်းတွေမှာ ဆက်ရှိနေတယ်။
• ကြားမှာ၊ အစီအစဉ်တွေ အမျိုးမျိုး - ဖက်ဒရေးရှင်းတွေ၊ သမဂ္ဂတွေ၊ ညွန့်ပေါင်းတွေ - တိုင်းက စည်းလုံးမှုနဲ့ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို နည်းလမ်းမျိုးစုံနဲ့ ချိန်ညှိထားတယ်။

ဒါကြောင့်၊ ကွန်ဖက်ဒရယ်ဝါဒဆိုတာ သတ်မှတ်ထားတဲ့ မော်ဒယ်တခုမဟုတ်ဘဲ ကိုယ်ကျင့်တရားနဲ့ နိုင်ငံရေးအိုင်ဒီယာတခု ဖြစ်တယ် - သီးခြားအသိုင်းအဝိုင်းတွေရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာကို လေးစားရင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုရဲ့ ကောင်းကျိုးတွေကို လက်ခံတဲ့ အုပ်ချုပ်မှုအတွက် တိုက်တွန်းချက်တခုပေါ့။ နိုင်ငံရေးစည်းလုံးညီညွတ်မှုဟာ ချမှတ်ရမယ့်အရာမဟုတ်ဘဲ ရရှိရမယ့်အရာဖြစ်တယ်ဆိုတာ သတိပေးတယ်။
အာဏာရှင်ဗဟိုဝါဒနဲ့ ခွဲထွက်ရေးဝါဒဖြစ်တဲ့ အစိတ်စိတ်အမွှာမွှာဖြစ်ခြင်းတွေက ဘုံကောင်းကျိုးကို ခြိမ်းခြောက်နေတဲ့ အချိန်မှာ၊ ကွန်ဖက်ဒရယ်ဝါဒရဲ့ စိတ်ဓာတ် - သူ့ရဲ့ နှိမ့်ချမှု၊ အပြန်အလှန်အသိအမှတ်ပြုမှုကို ကတိကဝတ်ပြုမှုတို့ဟာ သူ့ရဲ့ အင်စတီကျူးရှင်းပုံစံထက် ပိုမိုတန်ဖိုးရှိနိုင်ပါတယ်။